پرسش ها و پاسخ های شهید مطهری

آیا پیغمبر در کارها و متد خودش از سعد و نحس‏ ایام استفاده می‏ کرد ؟

... این خودش مسئله‏ ای است . ما برویم سیره پیغمبر را از اول تا آخر ببینیم ، تمام کتبی را که شیعه و سنی در تاریخ پیغمبر نوشته‏اند مطالعه بکنیم ببینیم آیا پیغمبر اکرم در روش و متود خودش یکی‏ از چیزهایی که از آن استفاده می‏کرد مسئله سعد و نحس ایام بود یا نه ؟ مثلا آیا می‏گفت امروز دوشنبه است برای مسافرت خوب نیست . یا امروز سیزده عید نوروز است هر کس بیرون نرود گردنش می‏شکند آن هم از سیزده‏ جانه از یک جا ؟! آیا چنین حرفهایی هست ؟ در سیره علی علیه السلام چطور ؟ در سیره ائمه علیهم السلام چطور ؟ ما هرگز نمی‏بینیم که پیغمبر یا ائمه اطهار خودشان در عمل از این حرفها یک ذره استفاده کرده‏ باشند ، بلکه عکسش را می‏بینیم . در نهج البلاغه هست که وقتی که علی ( ع‏ (تصمیم گرفت برود به جنگ خوارج ، اشعث قیس که آن وقت جزو اصحاب بود با عجله و شتابان آمد : یا امیرالمؤمنین ! خواهش می‏کنم صبر کنید ، حرکت نکنید ، برای اینکه یکی از خویشاوندان من که منجم است یک حرفی‏ دارد و می‏خواهد به عرض شما برساند . فرمود : بگو بیاید . آمد . گفت : یا امیرالمؤمنین ! من منجم و متخصص شناختن سعد و نحس ایام . من در حسابهای خودم به اینجا رسیده‏ام که اگر شما الان حرکت کنید بروید به جنگ‏ قطعا شکست می‏خورید و شما و اکثریت اصحاب شما کشته خواهند شد . فرمود : هر کس که تو را تصدیق بکند پیغمبر را تکذیب کرده ، این مزخرفات چیست‏
که می‏گویی ؟ ! اصحاب من ! سیروا علی اسم الله بگویید به نام خدا ، به‏ خدا اعتماد و توکل کنید و حرکت کنید بروید . علی رغم نظر این شخص ، همین الان حرکت کنیم برویم . و می‏دانیم که در هیچ جنگی علی ( ع ) به‏
اندازه این جنگ فاتح نشد .

این حدیث در وسائل است : عبدالملک بن اعین می‏ آید خدمت امام صادق(ع). عبدالملک برادر زراره است و خودش هم از راویان بزرگ و مرد عالمی است . او نجوم خوانده بود و به همین جهت به این چیزها عمل می‏ کرد .
کم کم احساس کرد برای خودش مصیبت درست کرده ، مثلا از خانه می‏آید بیرون ، یک وقت می‏بیند که امروز قمر در عقرب است ، اگر بروم چنین‏ خواهد شد ، یک روز می‏بیند فلان ستاره از جلویش درآمد ، کم کم خود بیچاره‏اش احساس کرد که دست و پایش به کلی بسته شده است .

روزی آمد خدمت امام صادق ( ع ) و عرض کرد : یا ابن رسول الله ! من مبتلا شده‏ام به نجوم احکامی ( 1 ) . من کتابهایی در این زمینه دارم و کم کم‏ احساس می‏ کنم که مبتلا شده ‏ام ، اصلا گرفتار شده‏ ام و تا به این کتابها مراجعه نکنم در هیچ کاری نمی‏ توانم تصمیم بگیرم . تکلیف من چیست ؟ امام‏ صادق با تعجب فرمود : تو از اصحاب ما ، تو راوی روایات ما به این‏
چیزها عمل می‏ کنی ؟ ! بله یا ابن رسول الله .

فرمود : الان بلند شو برو منزل ، به محض رسیدن ، تمام این کتاب ها را آتش بزن ، و دیگر نبینم که‏ حتی به یک کلمه از این حرفها عمل کرده‏ ای .

علی رغم یک سلسله روایات که در این زمینه هست ، ما یک سلسله‏ روایات دیگر داریم که در تفسیر المیزان در ذیل یکی از آیات سوره فصلت:  « فی ایام نحسات » ( 2 ) ذکر شده است . از مجموع روایاتی که از اهل‏ بیت اطهار رسیده است این مطلب استنباط می‏ شود که این امور یا اساسا اثر ندارد و یا اگر هم اثر دارد توکل به خدا و توکل به پیغمبر و اهل بیت‏ پیغمبر اثر اینها را از بین می‏ برد . بنابراین یک مسلمان ، شیعه واقعی ، در عمل به این امور اعتنا نمی‏ کند ، اگر می‏ خواهد برود مسافرت ، صدقه بدهد ، به خدا توکل کند ، به اولیای خدا توسل بجوید و به هیچیک از این امور اعتنا نکند .

از همه بالاتر این است که شما ببینید در تاریخ پیغمبر و ائمه اطهار آیا یک دفعه هم اتفاق افتاده که خود آنها به این مسائل عمل‏ بکنند ؟ !

(سیری در سیره نبوی)

پاورقی :
. 1 البته نجوم ریاضی غیر از نجوم احکامی است ، اشتباه نشود ، دو نجوم‏ داریم . نجوم ریاضی یعنی حساب خسوف و کسوف و امثال اینها ، و جزء ریاضیات است . نجوم احکامی است که بی اعتبار است .
. 2 آیه . 16