مؤسسه فرهنگیِ قرآن و عترت راهیان بصیرت

آموزشی - فرهنگی - قرآنی
مؤسسه فرهنگیِ قرآن و عترت راهیان بصیرت
۲۰
ارديبهشت

شمع همیشه فروزان

در شب یازدهم اردیبهشت ماه 1358 سنگفرش خیابان فخر آباد تهران گلگون شد.آری ، هشتاد روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، پاره تن امام به جاودانگی پیوست.



چندین سال است روز شهادت معلم بزرگ وفرزانه ، استاد شهید مطهری(ره )موجب قدردانی و تجلیل از معلم شده است ، معلمی که انسان ساز و فردا پرداز است و تکریم و تعظیم او، تکریم و تعظیم علم است.معلم ، معمار قلب هاست و بذر نور در دل ها می افشاند. قدر دانی و تجلیل از معلم ، قدر دانی از باغبانی است که هر صبح ، سبدی از صمیمیت با خود به کلاس می برد و با انگشتان مهربان خویش ، بر شاخه ی قلب ها ، فردا را پیوند می زند. معلم را توقع نام و نان نیست.این گمنام، هر روز از تنور داغ جانش هزاران نان بر سفره ی گرسنه دل ها می بخشد و از درون قلبش ، هزاران مشک به خیمه های عطش می رساند تجلیل معلم ، سپاس از انسانی است که هدف و غایت آفرینش را تأ مین ، و سلامت امانت هایی را که به دستش سپرده اند ، تضمین می کند .

مهمترین رسالت استاد : مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای ، در تشریح شخصیت کم نظیر استاد مطهری می فرماید:

« استاد شهید مطهری ، تعلیم و تربیت را مهمترین رسالت خود می دانست . او فقط در کلاس درس معلم نبود بلکه در خانه ، در میان دوستان و در اجتماع نیز معلمی توانا به حساب می آمد . با تقوا ، طاهر، اهل قرآن ، اهل نماز شب و گریه در پیش خدا و یک الگوی معلمی بود. به علم و معلومات و فراگیری اهمیت می داد .او تا آخر عمر پر برکت خود ، علی رغم دریای علم مواجی که داشت ، در فکریادگیری بود.»

ای روح مطهر ! اکنون در این زمان سراسر نیاز ، کویر تشنه عطشناک اندیشه های جستجو گر نسل ما ، بیش از همیشه انتظار تو را می کشد و در عصر هجوم " بودن " های کاذب و وجود های مصنوعی ، " نبود " تو را غمگنا نه می سراید و بر بام دلش ، آوای اندوه سر می دهد. ای روشنایی خورشید ! چه می شد که دیگر بار، انفجار فجری روی می دادو تابش سحری از دامان فلق اتفاق می افتاد. چه می شد که نسل شب زده ما ، طلوع دانش اصیل تو را بر افق افکار خویش به تماشا می نشت و اسلام را از زبان تو می نیوشید . باغ اندیشه های نسل ما پر از نیلوفر سؤال است ، ای باغبان بیدار و تیز بین ! چه می شد که دست های مهربان و صمیمی تو ، علف های هرز شبهه ها را می چید و ساقه های ترد ذهن ما را آبیاری می کرد و گل بوته های شناخت مارا می شکوفاند.

۱۲
دی

نمونه سوالات ویژه جلسات مباحثه

آزادی معنوی

1-     موجودات زنده برای رشد و تکامل به سه چیز نیاز دارند،آن ها را نام ببرید.

2-     آزادی اجتماعی یعنی چه؟در مقابل آن اسارت و بردگی اجتماعی چگونه است؟

3-     اسلام و قرآن چه جایگاهی برای آزادی اجتماعی قائل است.آیا می توان گفت آزادی اجتماعی از اهداف انبیا بوده است؟چگونه؟

4-     آزادی معنوی چیست؟آزادی انسان از خودش یعنی چه؟این که انسان از نظر فطرت و روح آزاد باشد به چه معناست؟

5-     آیا آزادی اجتماعی بدون آزادی معنوی ممکن است؟

6-     آیا ممکن است بشر اسیر شهوت و خشم و حرص خودش باشد ولی در عین حال آزادی دیگران را محترم بشمارد؟

7-     آزادی های رایج دنیا چگونه قابل توجیه است؟

8-     آیا جهل و نادانی بشر قدیم عامل عدم رعایت آزادی توسط بشر قدیم بوده است؟

آیا امروز با تغییر قوانین می توان آزادی را تأمین کرد؟

9-     علت اصلی عدم احترام به آزادی هم در دنیای قدیم و هم در عصر امروز چیست؟

وضعیت بشر امروز در رابطه با آزادی چگونه است؟

10- رابطه ی تقوی و آزادی را بیان نمایید؟ چرا امام علی7آزادمرد واقعی جهان است؟

11- چگونه انسان دارای دو «خود» و دو «من» عالی و دانی است؟آزاد و اسیر واقعی چه کسی است؟چگونه انسان می تواند هم برده و اسیر خود باشد و هم از خود آزاد؟

 

اسلام و آزادی تفکر

1-     آیا در اسلام آزادی عقیده وجود دارد؟تفاوت آزادی عقیده با آزادی اندیشه چیست؟

2-      تفاوت آزادی عقیده و تفکر در چیست؟ آیا پیروان ادیان دیگر مجازند در جامعه اسلامی تفکر خود را تبلیغ نمایند؟ مدیریت اندیشه و جایگاه کرسی های آزاد اندیشی چگونه است؟

3-   آزادی عقیده و اندیشه را تعریف و ارزش گذاری فرمایید.ضرورت و لزوم ایجاد کرسی های آزاد اندیشی را تبیین فرمایید، مدل و نمونه ای از کرسی آزاد اندیشی در سطح خانواده، ارائه فرمایید.

4-   در حالی که در قران می فرماید لا اکراه فی الدین، پس چرا مذهبیون و حکومت اسلامی با زور و اکراه مردم را مجبور می کنند تا احکام اسلامی مانند حجاب را اجباری نمایند.

 

هجرت و جهاد

1-     هجرت به چه معناست؟

2-     چرا « جبر محیط » در اسلام مسموع نیست؟

3-     آیا منظور از هجرت و جهاد ، تنها داشتن سیر و سلوک معنوی و طی کردن مقامات قرب است؟

4-     نقش هدف و نیت در هجرت و جهاد چیست؟

5-     آیا طالب علم ، مهاجر الی الله است؟ درچه صورت؟

6-     در زمینه هجرت،تفاوت امام حسین(ع)و حضرت موسی(ع) و ابراهیم(ع) در منطق قرآن چیست؟

7-     پایه های اسلام از جنبه ی اجتماعی بر چه چیزی استوار است؟

8-     تفاسیر و تعابیر مختلف از هجرت و جهاد را توضیح دهید.

9-   آیا امکان دارد انسانی میدان جهاد را ندیده باشد ولی درجه مجاهد ،
پیدا کند؟ چرا؟ درباره ی جهاد چطور؟

10-  تکلیف افراد در شرایط مختلف ، با توجه به عدم وجود شرایط جهاد چیست؟

11- انتظار ظهور یعنی چه؟

12- علت تأکیداسلام بر «سفرکردن» و ستایش آن چیست؟

13- معنای اینکه اسلام هجرت را در زندگی انسان ها اصل می داند، چیست؟

14- منظور از روایت « النفس ان لم تشغله شغلتک » چیست؟

15- فلسفه ی زهد حضرت علی(ع) و منطق او در فلسفه ی ترک دنیای خود چه بود؟

 

سوالات کاربردی

1-   با توجه به تعریف هجرت ،خانواده مهاجر دارای چه ویژگی هایی است؟ با چه نوع برنامه ریزی هایی می توان چنین خانواده ای درست کرد؟ چند نمونه کاربردی را ذکر فرمایید.

2-     رابطه هجرت و جهاد را با آزادی بر اساس انسان شناسی را تبیین نمایید.

3-     هجرت و جهاد در دو ساحت اجتماعی و فردی (معنوی) چگونه قابل بررسی است؟

4-     چگونه یک انسان می تواند مهاجر و مجاهد باشد؟

5-     اینکه به مبارزه با نفس و مجاهده و میراندن آن سفارش شده است، چگونه با کرامت نفس و عزت نفس قابل جمع است؟

۰۵
آبان

بحث دوم : امر به معروف و نهی از منکر

 

1-     چرا امر به معروف و نهی از منکر بیش از هر جا، در کتب فقهی، مورد بحث و گفتگو قرار گرفته است؟

2-    فقها در زمینه ی امر به معروف و نهی از منکر ، چه مسائلی را مطرح می کنند؟

3-    در زمینه ی تاریخچه ی امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه شهید مطهری به سؤالات زیر

پاسخ دهید:

الف) دایره ی حِسبِه(احتساب) چه نوع تشکیلاتی بوده و به چه منظور ایجاد شده است؟  

ب) آیا دایره ی حِسبِه همان دایره ی امر به معروف و نهی از منکر بوده است؟

ج) مُحتَسِب که بوده ؟ و باید چه ویژگی هایی می داشته است؟ آیا قاضی ، همان محتسب بوده است؟

د) مقایسه کنید:

- دایره ی حِسبِه (قلمرو دایره ی حسبه) و شهرداری امروز

- دایره ی حسبه و شهربانی امروز(نیروی انتظامی)

- حدود امر به معروف در گذشته و حال

ه) چرا مردم برای دایره ی حسبه احترام دینی قائل بودند؟

4-   آیه ی کریمه ی 71 / سوره ی توبه ، چه مواردی را به صورت علت و معلول و سبب و مُسَبِّب بر

یکدیگر ذکر کرده است؟ و رحمت خداوند را شامل حال چه کسانی می داند؟

5-   امام باقر علیه السلام ،آثار امر به معروف و نهی از منکر را چگونه بیان می فرمایند؟

6-    شهید مطهری ،علت بی تفاوتی مردم در اصلاحات را چه می دانند؟

7-   علت بیزاری مردم از امر به معروف و نهی از منکر و فراموش شدن آن در دوره های اخیر از نظر شهید مطهری چیست؟

8-    اصل « پند یا بند » را توضیح دهید؟

 9-    مراحل امر به معروف را نام ببرید.

10-  شرایط امر به معروف و نهی از منکر را ذکر نمایید.

11-  حدیث « کونوا دعاه للنّاس بغیر السنتکم » را شرح دهید.

12- علت لزوم دخالت عقل و منطق در اقامه ی امر به معروف و نهی از منکر ، با توجه به شرایط این فریضه چیست؟

13- تفاوت موعظه و امر به معروف و نهی از منکر چیست؟

14- علت کمبود مصلح اجتماعی در تاریخ اسلام را بیان کنید؟

 

برای از بین بردن بدحجابی در جامعه چه راهکارهایی را پیشنهاد می کنید؟

۰۵
آبان

بحث اول : تقوا

1-      معنا و حقیقت تقوا را به اختصار توضیح دهید.

2-      تقوا چگونه می تواند موجب روشن بینی و نجات از تنگناها شود؟

3-      می دانیم که تقوا موجب مصونیت است، اما چگونه می تواند عامل تحقق آزادی باشد؟

4-      چه رابطه ای بین تقوا و آزادی اجتماعی و آزادی معنوی وجود دارد؟

5-      چرا قرآن ملاک برتری انسان ها را تقوا می داند؟

6-      نتیجه عملی تعریف و ترجمه نادرست تقوا به پرهیزگاری چیست؟

7-      با توجه به این که اسلام بر آزادی و آزادگی تأکید می کند، آیا تقوا مخالف با آزادی انسان نیست؟

8-      با توجه به حدیث « الانسانُ حریصٌ علی ما مُنِع » آیا توصیه به تقوا و منع آدمی از انواع لذت ها و لذت جویی ها و سرکوبی غرایز موجب حریص شدن انسان نسبت به آن ها نمی شود؟

9-      برای این که انسان با تقوا و دین دار باشد ، بایستی از جامعه ی فاسد کنونی فاصله بگیرد، با توجه به این مطلب آیا تقوا به معنی فرار از مسئولیت های اجتماعی و منزوی شدن آدمی نیست؟

10-  رابطه ی تقوا با علم و قدرت را توضیح دهید.

11-  رابطه ی تقوا با امر به معروف و نهی از منکر را توضیح دهید.

12-  رابطه ی تقوا با هجرت و جهاد چیست؟

13-  بر اساس آیه ی  93 سوره ی مبارکه مائده چگونه ممکن است فردی پس از تقوا باز هم تقوا بیاورد؟

۰۵
آبان

      نمونه سوال ویژه حلقه های مباحثه

       1-     دعوت های سه بعدی چه ویژگی هایی دارند؟ چرا این نوع دعوت ها خاص پیامبران است؟

 2-    قرآن چه چیزهایی را به عنوان شدیدترین نیازهای بشر یادآوری می کند؟

 3-    با توجه به این که هر نهضتی پس از گذشت زمان، رو به افول می گذارد و این یک رَویه معمول در جهان است ، چرا برای موج اسلامی چنین اتفاقی نیفتاده و آیا می توان گفت چنین سرنوشتی برای دین اسلام در آینده رخ خواهد داد؟

 4-    شخصیت معصومین علیهم السلام از مرتبتی اعلی برخوردار هستند و با سایر انسان ها از نظر قرب الهی و درجه ی عبودیت قابل مقایسه نیستند ، آیا می توان رفتار و اعمال ایشان را مورد تبعیت قرار داد و آیا اصولاً چنین توانایی در سایر انسان ها وجود دارد؟

 5-    از آن جا که یک انسان در طول زندگی خود در شرایط متفاوتی قرار می گیرد، آیا اصولاً می توان سیره ی ثابتی برای افراد قائل بود؟ یا این سیره در موقعیت های متفاوت متغیر است؟

 6-    معنی « سیره» چیست؟ تفاوت آن را با « سِیر» توضیح دهید.

 7-    اصول باطل و ملغایی را که پیامبر(ص) هیچ گاه به آن ها متمسک نشدند را نام برده و توضیح دهید.

 8-    پیامبر(ص) در سیره خود چه اصولی را به طور نسبی به کار بردند؟

 9-    منطق عملی ثابت را توضیح دهید و بگویید چه انسان هایی دارای چنین منطقی هستند؟چند نمونه ی عملی ذکر نمایید.

 10-  آیا نمی توان ماجرای مصادره ی اموال کاروان مکه توسط پیامبر (ص) را مجوزی برای استفاده از وسیله ی نامشروع جهت هدف مشروع دانست؟ توضیح دهید.

11-     رابطه ی سیره و نسبیت اخلاق را توضیح دهید. آیا این دو قابل جمع شدن هستند؟

12-    آیا می توان برای رسیدن به هدف مقدس و مشروع از هر وسیله ای هرچند نامقدس و پلید بهره برد؟ با ذکر مثال هایی توضیح دهید.

13-    آیا قصص قرآن واقعیت دارند؟دلیل بیاورید.

14-    با توجه به قصص قرآن ،آیا می توان گفت خداوند برای هدف مقدس ، از یک امر بی حقیقت استفاده کرده است؟ شرح دهید.

15-    آیا در مسائل سیاسی می توان از مکر و حیله استفاده نمود؟با ذکر مثال از سیره ی پیامبر (ص) و ائمه ی اطهار توضیح دهید.

16-    حقیقت داستان حضرت داوود (ع) با توجه به شرح و توضیحی که امام رضا (ع) فرموده اند، چگونه بوده است؟

17-    علل گسترش سریع اسلام از نظر شهید مطهری را بیان کنید.

18-    مثال هایی از سبک پیامبر (ص) در رهبری و مدیریت جهان اسلام را ذکر کنید.

19-    سیره ی نبوی در دعوت و تبلیغ اسلام چگونه بود؟

20-  ارزش مسئله ی تبلیغ و شرایط مبلغ از دیدگاه شهید مطهری چیست؟

۰۵
آبان

نمونه سوال ویژه حلقه های مباحثه

1-   اگر مسلمانان شهادت امام حسین(ع) را پیروزی حق بر باطل می دانند، چرا به جای جشن پیروزی عزاداری می کنند و اشک می ریزند؟ چرا اسلام با اینکه برگریه بر میّت عادی تأکیدی ندارد، اما مایل است که مردم بر شهید بگریند؟

2-   از آنجا که روایات فراوانی مبنی بر این که اشک ریختن و عزاداری برای امام حسین(ع) موجب بخشش گناهان می گردد ، چرا نمی توان نتیجه گرفت که ایشان برای این که گناهان امت بخشیده شود به استقبال شهادت رفتند؟

3-   چرا با این که در طول تاریخ فجایع فراوانی رخ داده است و بعد از گذشت چند سال به دست فراموشی سپرده می شوند ، اما حادثه کربلا پس از حدود 1400 سال هنوز ماندگار است؟

4-     حماسه در لغت به چه معنی است؟ و چرا از نظر استاد شهید مطهری حادثه کربلا یک حماسه است؟ ویژگی های یک حماسه مقدس چیست؟

5-     از نظر استاد شهید مطهری حادثه کربلا چند وجهه و صفحه دارد؟ هرکدام را توضیح دهید.

6-     درس های آموزنده ی قیام حسینی را نام ببرید.

7-     از نظر شهید مطهری ایراد مردم ایران در برابر حماسه ها چیست؟

8-     معنی تحریف چیست و انواع آن را توضیح دهید.

9-     وظیفه ی مردم و علما در برابر تحریفات چیست؟

10- عوامل شکل گیری تحریف را نام برده وهریک را توضیح دهید.

11-  عوامل قیام حسینی را نام برده و مهم ترین عامل از نظر استاد شهید مطهری را ذکر نمایید.(با ذکر علت)

12- فلسفه عزاداری در عاشورا از نظر شهید مطهری چیست؟

13- کلمه « شعار » به چه معنایی است و محور شعارهای اباعبدالله در روز عاشورا چه بود؟

14- « عاشورا شعار شیعه است» ، این کلام شهید مطهری را تبیین نمایید.

15- معاویه نیز مثل یزید حاکم جور بود پس چرا امام حسین(ع) در زمان معاویه قیام نکرد؟

16- شرایط امر به معروف و نهی از منکر را نام ببرید و هریک را توضیح دهید.

17- مراحل و اقسام امر به معروف و نهی از منکر را نام ببرید و هریک را توضیح دهید.

18- چرا با وجود کثرت تبلیغ های دینی ، برخی پیام های دینی مؤثر واقع نمی شوند؟ شهید مطهری چه عواملی را در  موفقیت پیام مؤثر می دانند؟ توضیح دهید.

19- چرا با وجود اینکه امام حسین(ع) از شهادت خود خبر داشتند ، اهل بیتشان را همراه خود بردند؟

20- سه نقش مستقیم زن در ساختن تاریخ از نظر شهید مطهری را بیان نمایید.

۲۷
مهر

تقوا

لازمه تقوا و ضبط نفس افزایش قدرت اراده و شخصیت معنوى و عقلى داشتن است، مانند سوار ماهر و مسلطى که بر اسب تربیت شده‏ اى سوار است و با قدرت فرمان می ‏دهد و آن اسب با سهولت اطاعت مى ‏کند.

آن کس که بر مرکب چموش هوا و هوس و شهوت و حرص و طمع و جاه طلبى سوار است و تکیه گاهش این امور است زمام اختیار از دست خودش گرفته شده و به این امور سپرده شده، دیوانه وار به دنبال این امور مى ‏دود، دیگر عقل و مصلحت و مآل اندیشى در وجود او حکومتى ندارد؛ و اما آن که تکیه گاهش تقواست و بر مرکب ضبط نفس سوار است، عنان اختیار در دست خودش است و به هر طرف که بخواهد در کمال سهولت فرمان مى ‏دهد و حرکت مى ‏کند.

مجموعه‏ آثاراستادشهیدمطهرى    ج‏23    تقوا در نهج البلاغه .....  ص : 694