خلاصه جلسات تفسیر سوره حجرات در ماه مبارک رمضان/آیه1
توسط حجةالاسلام والمسلمین کمالی
در مؤسسه قرآنی راهیان بصیرت
🗓 ۹۶/۳/۱۰
بخش اول
سیماى سوره حجرات
این سوره در مدینه نازل شده وداراى هجده آیه و به نام سورۀ «حجرات» یا سوره «آداب واخلاق» نامیده شده است.
تفاوت سوره های مکّی و مَدَنی:
سوره
های مکی در مکه و در ابتدای رسالت پیامبر(ص) نازل شده و مبتنی بر اصول
پایه ای است مثل؛ اصول عقاید، توحید، نبوت، معاد، سرگذشت انبیاء و ... که
جهت تأمل و تفکر در مسایل اعتقادی مناسب هستند.
سوره های مدنی در مدینه و طی ۱۰ سال آخر عمر شریف پیامبر(ص) نازل شده و به جزئیات احکام پرداخته است.
آغاز سه سورۀ قرآن، (مائده، حجرات و ممتحنه) که درباره مسائل حکومتى و اجتماعى است، با جملۀ «یا ایّها الّذین آمنوا» شروع شده است.
در این سوره به خاطر آن که چند بار پى‌درپى جملۀ «یا ایّها الّذین آمنوا» آمده است، سیماى یک جامعه اسلامى از آن معلوم مى‌شود.
آیه «١»
یَأَیُّهَا
الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَاتُقَدِّمُواْ بَیْنَ یَدَىِ اللّهِ وَ
رَسُولِهِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ
اى کسانى که ایمان آورده‌اید! بر حکم خدا و پیامبر او پیشى نگیرید واز خداوند پروا کنید، همانا خداوند شنوا و دانا است.
چند نمونۀ تاریخى تقدّم و پیشى گرفتن مردم بر خدا و رسول که در تفاسیر و روایات مطرح شده است:
١- در عید قربان گروهى قبل از پیامبر صلى الله علیه و آله قربانى کردند، به آنان گفته شد: «لاتقدّموا بین یدى اللّه و رسوله»
٢- گروهى قبل از آنکه ماه رمضان ثابت شود روزه گرفتند. به آنان گفته شد: «لاتقدّموا بین یدى اللّه و رسوله»
٣-
پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله گروهى را براى تبلیغ نزد کفّار فرستاد،
کفّار مبلّغان پیامبر را کشتند، ولى سه نفر از آنان فرار کردند. این سه نفر
در بازگشت در مسیر فرار دو نفر از قبیلۀ کفّار (بنى عامر) را دیدند و به
انتقام دوستان شهید خود آنها را کشتند (در حالى که آن دو نفر بى‌تقصیر
بودند). قرآن آنان را به خاطر این عمل خودسرانه توبیخ کرد که چرا بدون
دستور پیامبر دست به این عمل زدید؟ «لاتقدّموا بین یدى اللّه و رسوله»
٤-
امام علیه السلام به شخصى فرمود: این دعا را بخوان: « یا مقلّب القلوب »
شنونده این گونه گفت: « یا مقلّب القلوب والابصار » امام فرمود: ما کلمۀ
«ابصار» را نگفته بودیم، قرآن مى‌فرماید: از خدا و پیامبر جلو نیفتید.
«لاتقدّموا بین یدى اللّه و رسوله»
٥ - قوم بنى‌تمیم از پیامبر صلى
الله علیه و آله امیر ومسئول خواستند. خلیفۀ اوّل و دوّم هر کدام شخصى را
پیشنهاد کردند و با هم مشاجره مى‌کردند که کاندیداى من بهتر است، آیه نازل
شد؛ «لاتقدّموا بین یدى اللّه... و لاترفعوا اصواتکم»
٦- امام علیه السلام در آموزش دعا به شخصى فرمود: این دعا را بخوان:
« لااله الاّ اللّه... » تا آنجا که مى‌فرماید:
«
یُحیى و یُمیت » شنونده از پیش خود جمله‌اى اضافه کرد و گفت: « و یمیت و
یحیى » حضرت فرمودند: جملۀ تو صحیح است، امّا آنچه من مى‌گویم بگو و سپس
آیۀ «لاتقدّموا بین یدى اللّه و رسوله» را براى او تلاوت فرمودند.
٧-
بعضى از اصحاب پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله خواب و خوراک و آمیزش با
همسر را بر خود حرام کردند، حضرت ناراحت شده و به منبر رفتند و فرمودند: من
خودم غذا مى‌خورم، مى‌خوابم، با همسرم زندگى مى‌کنم و راه و روش من این
است، پس هر کس از این راه پیروى نکند، از من نیست. « فمَن رَغِب عن سنّتى
فلیس منّى»
خلاصه جلسات تفسیر سوره حجرات در ماه مبارک رمضان/بخش دوم
بنابراین آنچه خداوند از ما مى‌خواهد، نه پیش افتادن است نه پس افتادن.
هیچ
حکمی را قبل از حکم خدا انجام ندهید. قبل از گرفتن کلام و دستور خدا، سخنی
نگویید و عملی انجام ندهید. تأکید آخر آیه بر مضمون آیه ناظر است.
☘ مطلب دیگر در آیه ۱ بحث تقواست. واتَّقواالله ... تقوا در لغت از «وقایه» به معنای نگه داشتن می باشد.
☘ آثار تقوا:
۱- تقوى، زمینۀ پذیرش هدایت است. «هُدىً لِلمتّقین»
۲- خداوند به کسانى که تقوى دارند، علومى را عنایت مى‌کند. «اتّقوا اللّه و یعلّمکم اللّه»
۳- تقوى، وسیلۀ دریافت رحمت الهى است. «اتّقوا لعلّکم تُرحمون»
۴- تقوى، شرط قبولى عمل است. «انّما یَتقبّل اللّه من المتّقین»
۵- تقوى، وسیلۀ دریافت رزق از راه هایى است که انسان گمان آن را ندارد. «و یَرزُقه من حیثُ لایَحتَسِب»
٦- تقوا راه نجات از بن بست هاست. «و مَن یّتق اللّه یَجعَل له مَخرَجاً»
۷- تقوى وسیله عاقبت به خیری است. «والعاقِبةُ لِلمتّقین»
عوامل مؤثر در کسب تقوا
۱- ایمان به مبدأ و معاد/یاد مرگ و قیامت
۲- تربیت خانوادگی
۳- لقمه حلال
۴- دوستان و هم نشینان
ادامه دارد ...
🗓 ۹۶/۳/۱۱
