خلاصه جلسات تفسیر سوره حجرات در ماه مبارک رمضان/آیه6

استاد کمالی/در مؤسسه راهیان بصیرت

آیه «۶»
 یَأَیُّهَا الَّذِینَ‌ ءَامَنُواْ إِن جَآءَکُمْ‌ فَاسِقٌ‌ بِنَبِإِ فَتَبَیَّنُواْ أَن تُصِیبُواْ قَوْماً بِجَهَٰلَةٍ‌ فَتُصْبِحُواْ عَلَىٰ‌ مَا فَعَلْتُمْ‌ نَادِمِینَ‌
اى کسانى که ایمان آورده‌اید! اگر فاسقى براى شما خبرى آورد فورى تحقیق کنید، مبادا (به خاطر زودباورى وشتابزدگى تصمیم بگیرید و) ناآگاهانه به قومى آسیب رسانید، سپس از کردۀ خود پشیمان شوید.:sparkles:

نَبَأ : خبر یا خبر مهم
فَتَبَیَّنُوا : تحقیق کنید، بررسی کنید.

نکته کلیدی آیه : به خبر انسان فاسق اعتماد نکن!
شأن نزول : غالب مفسران می گویند در مورد ولید بن عقبه است.
 پیامبر(ص) ولید را جهت جمع آوری زکات به قبیله بنی مُصطَلَق می فرستد. با اینکه افراد قبیله خوشحال شده و به استقبال او می روند، او به علت کدورت زمان جاهلی که با این قبیله داشته، وحشت کرده و بدون جمع آوری زکات بر می گردد و به پیامبر(ص) می گوید: آن ها از دادن زکات خودداری کرده و قصد جنگ داشتند.(خبر نادرست)

فاسق ≠ عادل

عادل کسی است که گناه کبیره انجام ندهد و بر صغیره هم اصرار نداشته باشد.
فاسق کسی که گناه کبیره انجام می دهد و بر انجام گناه صغیره اصرار دارد.

1- در فقه شرط امام جماعت و جمعه، مرجع تقلید، رهبری، قاضی شرع، شاهد محکمه، بینه(دو شاهد)، عدالت است.

2- چون گاهی انسان فاسق هم خبر راست نقل می کند، قرآن می گوید : فَتَبَیَّنُوا (تحقیق کنید)

3- خوش باوری را خداوند نهی کرده است. خوش باوری همیشه خوب نیست.

4- همان طور که به خبر فاسق نمی توان اطمینان کرد، در نقل احادیث هم نباید تکیه برخبر فاسق کرد.
علم رجال و دِرایه، علم شناخت راویان احادیث است تا مشخص شود که به کدام راوی می توان اعتماد کرد.

5- از نظر احکام، فاسق غیبت ندارد. یعنی پشت سر فاسق می توان غیبت کرد. البته در مورد فسقی که بصورت آشکارا داشته (مثل بی حجابی یا بدحجابی) می توان غیبت کرد. اما اگر فسقی را مخفیانه انجام می دهد را نمی توان غیبت کرد.

6- به نقل کسانی که انسان دقیقی در نقل قول نیستند هم نمی شود اعتماد کرد.

 مثال: اگر شیخ صدوق در نقل روایت ها بگوید : عن الصادق(ع) یعنی از امام صادق روایت شده، من قضاوتی ندارم که درست یا نادرست است. ولی وقتی می گوید قال الصادق(ع) یعنی من کاملا مطمئن هستم و یقین دارم که از امام نقل شده است.

7- امری که نسبت به آن علم نداری، پیروی نکن. وَلا تَقفُ مالَیسَ لَکَ بِهٖ عِلم

8- آیه شاهد بر این است که برخی از صحابه رسول الله(ص) فاسق بودند. حال آن که اهل سنت همه صحابه را عادل می دانند.

🗓 ۹۶/۳/۱۴

ادامه دارد ...