
اخلاق خانوادگی امام محمدباقر (ع)
امام محمد بن علی بن حسین بن علی بن
ابیطالب ـ علیه السّلام ـ امام پنجم شیعیان جهان است؛ لقبش باقر و کنیهاش
ابوجعفر، نوه دختری امام حسن مجتبی ـ علیه السّلام ـ و نوه پسری امام حسین
ـ علیه السّلام ـ . پدرش امام سجاد و مادرش فاطمه (ام عبدالله) دختر امام
مجتبی ـ علیه السّلام ـ است[۱] و نخستین کسی است که هم از نظر پدر و هم از
نظر مادر علوی و فاطمی است . امام محمد باقر در سال ۵۷ هجری قمری در شهر
مدینه به دنیا آمد در واقعه جانسوز کربلا ۴ ساله بود و در سال ۱۱۴ هجری
قمری در همان مدینه به شهادت رسید و در قبرستان بقیع در کنار پدرش (امام
سجاد ـ علیه السّلام ـ ) و جدش (امام حسن مجتبی ـ علیه السّلام ـ ) به خاک
سپرده شد.[۲]
امام باقر به لحاظ ویژگیهای اخلاقی و برتریهای علمی در زمان خود شهرت
فراوانی یافت.[۳] و قبل از ولادتش مورد عنایت خاص پیامبر و امامان قبل از
خود بود. جابر بن عبدالله انصاری سلام خاص رسول گرامی اسلام را به امام
باقر ـ علیه السّلام ـ رساند.[۴] در زهد و علم و عظمت و فضیلت سرآمد بنی
هاشم بود و مقام علمی و اخلاقی او مورد تصدیق دوست و دشمن بود بسیاری از
بزرگان صحابه و تابعین از محضر آن حضرت مستفیض شده و کتب دانشمندان و
مورخان اهل سنت نیز پر از سخنان گهربار آن پیشوای بزرگ است.[۵] اکنون به
برخی از خصوصیات رفتاری حضرت در خانواده و روش و سیره حضرت در تربیت
فرزندان یا نوع رابطه با آنها میپردازیم.
۱٫ مقدمات
حضرت در برخی روایات علاوه بر توجه به ایجاد زمینههای مناسب قبل از ازدواج
و قبل از تولد فرزند به مسائل تربیتی از روزهای آغازین تولد اشاره کرده و
نکات مهمی را سفارش کردهاند ؛ مانند گفتن اذان و اقامه در گوش راست و چپ
کودک، عقیقه کردن و انتخاب نام نیکو، تأثیر شیر مادر در تربیت که در این
موارد نقش مادر مهمتر است. اما از دوران نوجوانی نقش پدر مهمتر میشود به
ویژه در مورد پسران.[۶]